Fransız Tarihçiler; 'Fransa, Ruanda’daki soykırımda ciddi sorumluluk taşıyor.'

    Fransa’nın 1994 yılında Ruanda’da yapılan soykırımdaki rolünü araştıran tarihçiler, hazırladıkları raporu bugün Elysee Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a takdim etti. Raporda, Fransa'nın, Ruanda’daki soykırımda ciddi sorumluluk taşıdığı tespit edildi.

Tarihçi Vincent Duclert başkanlığındaki toplam 15 üyeden oluşan komisyonun iki yıllık bir çalışmayla hazırlayıp, Macron’a sunduğu rapor kamuoyuna açıklandı. Raporda, Ruanda’daki soykırımla ilgili Fransa’nın sorumlu olduğu ancak suç ortağı olarak değerlendirilemeyeceği bildirildi. Fransa’da geniş yankı uyandıran yaklaşık bin sayfalık raporda, dönemin cumhurbaşkanı François Mitterrand, sahadakileri ve askerlerin uyarılarını yeteri kadar dinlemediği gerekçesiyle eleştirildi. Soykırımla ilgili Fransa’nın sorumluluğu konusunda ”merkez rol” için Mitterand adres gösterildi.

“Fransız yetkililer ağır ve ezici sorumluluk taşıyor “

Raporda, “Fransız yetkililer ağır ve ezici sorumluluk taşıyor" denildi.

Soykırımın Fransa kısmında sorumluluğun "siyasilerde" olduğu vurgulanan raporda, uyarılara rağmen Hutuların Başkanı Juvénal Habyarimana'nın "ırkçı, yozlaşmış ve şiddet içeren rejimiyle" ilgili yapılan uyarılara karşı Fransız yetkililerin "körlük" içinde davrandığı suçlaması yapıldı.

Raporda, ilgili bakan, parlamenter ve aydınların itirazlarına ve endişelerine karşı yönetim kayıtsız kalmakla ve kötü niyetle hareket etmekle suçlandı. Mitterrand’a yönelik önemli suçlamalar getirilirken arşivlerde, eski cumhurbaşkanının Ruandalı mevkidaşını eleştiren veya ona karşı çıkan bir tavrını gösteren belgeye rastlanmadığı bildirildi.

Mitterand’ın yönetimdeki yakın çevresine de eleştiriler getirilen raporda, eski Genelkurmay Başkanı Christian Quesnot, Elysee Sarayı’nın Afrika danışmanı Bruno Delaye hedef gösterilen isimler arasında yer aldı. Raporda, dönemin Savunma Bakanı Pierre Joxe ile dış istihbarat servisinin, Ruanda politikalarının tekrar gözden geçirilmesi önerilerinin ise fazla değerlendirilmediği eleştirisi yapıldı.

Fransa, uluslararası camiada uzun zamandır François Mitterrand’ın cumhurbaşkanlığı döneminde, Ruanda’da 800 bin kişinin ölümüne yol açan soykırımı engellemek için yeterli çaba göstermemekle ve savaş suçuna ortak olmakla suçlanıyordu.

Macron, göreve geldikten sonra 2019 yılında bu komisyona 1990 ila 1994 yılları arasında Ruanda’daki gelişmelerle ilgili Fransa’nın rolü konusunda kapsamlı bir rapor hazırlanması talimatını vermişti.

Arşivlerin açılmasına geçen yıl karar verildi

Fransa'da, Ruanda soykırımına ilişkin dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterand'a ait arşivlerin açılmasına geçen yıl izin verildi.

Danıştay kararıyla, Ruanda soykırımında Fransa'nın rolü hakkında araştırmalar yapan François Graner'in, eski Cumhurbaşkanı Mitterand'a ait arşive erişimine yeşil ışık yakıldı. Danıştay tarafından yapılan açıklamada, “devlet sırlarının korunması ve bu konu hakkında kamuoyunu bilgilendirme arasında bir dengenin oluşturulması gerektiği” ifade edilmişti. Graner'in soykırıma ilişkin araştırmalarını yapmak ve kamuoyunu bilgilendirmek için bu arşivlere erişim konusunda meşru gerekçesi olduğu kaydedilen açıklamada, Kültür Bakanlığının 3 ay içerisinde bu arşivleri Graner'e açması gerektiği belirtilmişti.

Fransa Anayasa Mahkemesi, Eylül 2017'de söz konusu arşivlere erişim talebini reddetmişti.